روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد می‌داند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف می‌کند: نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی می‌گذرد».
این حالت خوشی و نشاط،زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد.
به گفته مایرز» خوشحالی به سن یا میزان درآمد، مرد یا زن بودن بستگی ندارد، ولی به بعضی خصوصیات شخصیت فرد و مهارت‌های او، داشتن روابط نزدیک با دیگران و برخورداری از اعتقادات مذهبی و عمل کردن به آنها مربوط است.
لف) پیشنهاد به مدیران
۱- نظارت مشارکتی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه
۲- تبادل تجربه موفق مدیران در رابطه با شاداب سازی مدارس
۳- مطالعه در خصوص شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت
۴- استفاده از مدیریت مشارکتی که باعث خلاقیت و ابتکار می شود.
۵- برقراری روابط حسنه در مدرسه
۶- افزایش عزت نفس در کارکنان و دانش آموزان با روش های صحیح تشویق
۷- تشکیل کمیته شاداب سازی مرکب از مدیر، مربی پرورشی، دبیر ورزش، هنر، نماینده دبیران، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان
۸- برگزاری اردوهای سیاحتی و تفریحی با نظارت اولیاء
۹- بها دادن به دانش آموزان کنجکاو و پرسشگر و پرتحرک و شاداب
۱۰- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ های شاد و جذاب در مدرسه
۱۱- توجه به وضعیت بهداشت محیط مدرسه
۱۲- دادن مسئولیت به دانش آموزان
۱۳- پر بار کردن ساعات ورزش
۱۴- ایجاد کتابخانه مناسب، نمازخانه تمیز و جذاب
۱۵- تهیه وسایل کمک آموزشی جهت تدریس بهتر معلمان
۱۶- فراهم کردن برنامه مشارکت اولیاء در برنامه های شاداب سازی
۱۷- پخش موسیقی آرامبخش در ساعات استراحت
۱۸- ترغیب کارکنان به استفاده از لباس های مناسب با رنگ های روشن و همچنین انتخاب رنگ مناسب و شاد برای روپوش دانش آموزان
۱۹- تشویق بهترین طرح در زمینه شاداب سازی
۲۰- اجرای طرح یک روز اداره مدرسه توسط دانش آموزان (در مدارس بخش سعدآباد اجرا می شود)
۲۱- تشکیل ایستگاه جایزه (بدین صورت که جوایز مختلفی در طبقات مختلف قرار می گیرد و ارزش جایزه ها متفاوت است و دانش آموزان با توجه به تعداد کارت تشویقی، حق انتخاب دارند.)
۲۲- ایجاد ایستگاه تلاشگران به منظور معرفی دانش آموزان ساعی در زمینه های مختلف علمی- ورزشی و فرهنگی هنری
پیشنهاد به معلمان
۱-استفاده از روش های فعال تدریس
۲-استفاده از روش های مناسب تشویق و تنبیه
۳-عدم استفاده از تنبیه بدنی
۴- استفاده از وسایل کمک آموزشی
۵- برقراری ارتباط حسنه با دانش آموزان
۶- ترغیب دانش آموزان به فعالیت های گروهی
۷- استفاده از روش گردش علمی و نمایشنامه ای
۸- جلوگیری از هر نوع برخورد لفظی و بی احترامی به دانش آموزان
۹-اختصاص بخشی از کلاس به گفتن لطیفه
۱۰- استفاده از موسیقی سر کلاس درس در موقعیت مناسب
۱۱- تشکیل تیم های ورزش معلمان و مسابقه با دانش آموزان
۱۲- بالا بردن آگاهی و اطلاعات در زمینه روانشناسی و تفاوت های فردی
۱۳- خواندن قصه ها و داستان های جالب و دوست داشتنی برای دانش آموزان در کلاس درس انشاء، دینی، ادبیات و…
پیشنهاد به مشاوران، مربیان پرورشی
۱-معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان
۲-توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان
۳-برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.
۴-ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.
۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات
۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف
۷- برگزاری جنگ شادی خانوادگی در مدرسه
۸- برگزاری مسابقات ورزشی، تفریحی، فرهنگی، هنری و علمی بین دانش آموزان
۹- آموزش مهارت های زندگی (خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس)
۱۰- برگزاری نمایشگاه آثار دانش آموزان
۱۱- برگزاری برنامه های صبحگاهی بانشاط و پربار همراه با موسیقی و ورزش
۱۲- کمک جهت رفع مشکلات دانش آموزان
۱۳- ایجاد تفکر مثبت نگری در دانش آموزان
۱۴- ارائه مفاهیم و ظرایف دینی به شیوه های جذاب
۱۵- روی آوردن به روش های سنتی و پرورشی در محیط مدرسه و اجرای یک برنامه جدید در هر روز یا هفته در زمانی مشخص در حدود ۱۰ دقیقه که زنگ استراحت پیشنهاد می شود.
یجاد نشاط و شادابی یکی از مؤثرترین راه ها برای افزایش بهداشت روانی در جامعه است، مدرسه بعنوان یک نهاد می تواند با بوجود آوردن زمینه ها و برنامه هایی باعث هر چه شاداب کردن جامعه شود. اگر در مدرسه شوق زندگی کردن بوجود آید خود به خود اثرگذار بر جامعه خواهد بود. انسان های شاد زندگی خود را تحت کنترل دارند، مسئولیت پذیرند، هدفمند هستند، دید مثبت به زندگی دارند. آینده نگر وامیدوارند و در مقابل مشکلات و سختی ها از پای نمی نشینند، قرآن دین اسلام را دین شادی معرفی نموده و مهمترین عوامل شادی را محبوبیت، مقبولیت و موفقیت، ایمان، هویت ملی و فرهنگی، خلاقیت عارفانه و حل مسئله ذکر کرده است، روانشناسان شادی و شور و نشاط را محرک انسان ها برای عمل می دانند و جامعه شناسان جامعه شاد را جامعه موفق می دانند. عواملی که می تواند باعث گسترش شادی شود در ابتدا خانواده است و سپس دیگر نهادها همچون مدرسه و نهادهای فرهنگی مذهبی می باشند که هر کدام به نوبه خود وظایفی دارند که در اینجا سعی می شود پیشنهادات کاربردی جهت ایجاد شور و نشاط در مدرسه ارائه دهد.
نشاط را می توان به شادی و شور و شعف معنا کرد، اما نشاط به خودی خود شادی آفرین نیست و نیازمند یک سری ابزارها، لوازم، امکانات و محیط مناسب است تا به نشاط معنای واقعی بخشد. اکنون باید ببینیم نشاط در مدرسه که یک محیط آموزشی، تربیتی محسوب می شود به چه امکانات و شرایطی نیازمند است که با آنها بتوان محیطی مناسب و موفق در تربیت و آموزش و ارتقای علمی دانش آموزان در فضایی کاملاً متنوع، صمیمی و با انگیزه های مثبت ایجاد کرد. برای رسیدن به چنین هدفی باید به عوامل ذیل به عنوان ضروریات یک محیط علمی با نشاط توجه شود.
خانواده اولين نهادي است كه انسان در آن رشد مي كند و تأثير مستقيم بر اعمال و رفتارها و نگرش ها و طرز تلقي هاي فرزندان دارد. برخي خانواده ها عموماً دنيا را مكاني قابل اعتماد، منظم، پيش بيني پذير، قابل مهار مي بينند. آن ها خود را با كفايت مي شمارند، ساير خانواده ها اطراف خود را محيطي خطرناك، نااستوار و متزل، غيرقابل پيش بيني مي انگارند كه خطر بالقوه در آن وجود دارد. بنابراين ديدگاه خانواده و رفتار اعضاي خانواده بر كودكان تأثير فراوان دارد.
ريچارد كارسون معتقد است كه شادماني حالتي از ذهن است نه رشته اي از حوادث، احساس آرامش بخش كه مي توانيد هميشه تجربه اش كنيد و با آن زندگي كنيد و نه چيزي كه براي يافتنش نياز به جستجو داشته باشيد، شادماني در خارج از وجود شما نيست شادماني يك احساس است.
مايكل ارگايل معتقد است كه شادي عبارت است از بودن در حال خوش حالي و سرور يا ديگر هيجانات مثبت يا عبارت است از راضي بودن از زندگي خود.
شادماني عبارت است از قضاوت و داوري انسان درباره ي چگونگي گذراندن زندگي خويش، اين نوع واحدي از بيرون به فرد تحميل نمي شود بلكه حالتي است دروني كه از هيجانات مثبت تأثير مي پذيرد
ايجاد نشاط و شادابي يكي از مؤثرترين راه ها براي افزايش بهداشت رواني در جامعه است، مدرسه بعنوان يك نهاد مي تواند با بوجود آوردن زمينه ها و برنامه هايي باعث هر چه شاداب كردن جامعه شود. اگر در مدرسه شوق زندگي كردن بوجود آيد خود به خود اثرگذار بر جامعه خواهد بود. انسان هاي شاد زندگي خود را تحت كنترل دارند، مسئوليت پذيرند، هدفمند هستند، ديد مثبت به زندگي دارند. آينده نگر واميدوارند و در مقابل مشكلات و سختي ها از پاي نمي نشينند، قرآن دين اسلام را دين شادي معرفي نموده و مهمترين عوامل شادي را محبوبيت، مقبوليت و موفقيت، ايمان، هويت ملي و فرهنگي، خلاقيت عارفانه و حل مسئله ذكر كرده است، روانشناسان شادي و شور و نشاط را محرك انسان ها براي عمل مي دانند و جامعه شناسان جامعه شاد را جامعه موفق مي دانند. عواملي كه مي تواند باعث گسترش شادي شود در ابتدا خانواده است و سپس ديگر نهادها همچون مدرسه و نهادهاي فرهنگي مذهبي مي باشند كه هر كدام به نوبه خود وظايفي دارند كه در اينجا سعي مي شود پيشنهادات كاربردي جهت ايجاد شور و نشاط در مدرسه ارائه دهد.
در حقيقت آموزش و پرورش به مثابه درختي تنومند است كه براي تغذيه و باروري ميوه هايش نيازمند استفاده از منابعي است كه با هماهنگي و مساعدت، موجبات رشد آن را فراهم مي آورند. از سوي ديگر عناويني چون خلاقيت نقادي و نقدپذيري، بارش فكري، مهارت هاي زندگي، تغذيه و بهداشت فردي و جمعي، مدرسه ي شاد زماني در مدارس عملياتي خواهد شد كه تمامي عناصر اين مجموعه به باور لازم برسند و تحول و تغيير را به عنوان يك اصل در نظر بگيرند. شادماني احساسي است كه زندگي را چيزي خوب مي داند. شادماني به مفهوم دوام لحظات شاد ديروز، روحيه ي سرخوش امروز و زمان دشوار فرد است. آنچه اشخاص آن را شادي تجربه مي كنند نه يك شادي زودگذر بلكه يك احساس عميق و اين باور است كه به رغم مشكلات امروز همه چيز خوب است،يا به خوبي برگزار خواهد شد .انساني شاد است كه از زنده بودن خود احساس رضايت و خوشبختي كند، ديگران از او سود ببرند، آرزوها و نيازهاي فردش نيز تا حد نسبتاً زيادي تحقق يافته باشد و خوشبختي و شادماني اش مستدام باشد نه مقطعي و زودگذر
قرآن اسلام را دين شادي مي شمارد و نيز با شادي هاي دنيا مخالف نيست، بلكه آن شادي هايي را خوب مي داند كه موجب لطمه به ديگران و همچنين داراي قبح اخلاقي و مذهبي نباشد و تضييع حقوق خداوند را در بر نداشته باشد.
از نگاه دين مهمترين عوامل شادي زا در زندگي انسان ها عبارتند از: محبوبيت، مقبوليت، موفقيت، ايمان، هويت ملي و فرهنگي، خلاقيت، تجربه هاي عارفانه، حل مسئله، پرهيز از گناه، رضايت و تحمل، تبسم و خنده، تنوع ظاهري، بوي خوش، كار و تلاش، تفريح و تفرج، سير و سفر، تفكر در آفرينش و كشف حقيقت، رسيدگي به ديگران، با بچه بودن، استفاده از روش هاي استعاره اي و شعري در بيان نظرات، داشتن دوستان ساده و خوش مشرب، تقويت عزت نفس، هديه دادن و مهرباني كردن و گره گشايي از كار ديگران مي باشد.
آغاز سال تحصیلی جدید برای تمامی خانواده ها، خواه آن گروه که کودکانی دبستانی و خواه آن گروه که نوجوانانی دبیرستانی دارند، سرشار از شور و شادی، و البته نگرانی و دلهره است. آن چه در این روزها موجب آسودگی و آرامش خیال پدر و مادرها و فرزندان شان می شود، داشتن آمادگی و برنامه ای مناسب برای کاستن از دردسرها و تنش های ناشی از بازگشایی مدرسه هاست. در این زمینه به چند نکته و راهکار ساده و مفید اشاره می شود.
مهم ترین عامل برای خوش رویی و خوش خلقی کودکان و نوجوانان در روزهای نخست ماه مهر، داشتن خوابی کافی و منظم است. به همین منظور، پدر و مادر می توانند در روزهای پایانی تابستان، با توجه به تغییر ساعت رسمی کشور، برنامه ای مناسب برای خواب فرزندان شان در نظر بگیرند تا آن ها، هم سرحال و بانشاط مدرسه رفتن را آغاز کنند، هم خویشتن دار و شکیبا باشند. لازم به یادآوری است، بیشتر کودکان و نوجوانانی که از کم خوابی و بی خوابی رنج می برند، اغلب کج خُلق، کسل و بی حوصله اند.
خوردن صبحانه ای مناسب، نه تنها موجب افزایش توان جسمی، بلکه بهبود عملکرد مغز نیز می شود. پدر و مادرهایی که صبح ها چند دقیقه ای وقت صرف می کنند و صبحانه ای ساده، اما مقوی، برای فرزندشان آماده می کنند، کمتر دچار دردسرهای ناشی از گرسنگی و بی تابی آن ها در طی روز می شوند. البته به همراه داشتن توشه ای برای نیم روز نیز از گرسنگی و سرگردانی فرزندشان در روزهای نخست مدرسه می کاهد.
برای کاستن از تشویش ها و نگرانی های کودکان و نوجوانان درباره ی درس و مدرسه می توان فضای خانه را شاد نگه داشت. در این زمینه، پدر و مادر می توانند درباره ی برنامه ی گوناگون تحصیلی با شور و شوق صحبت کنند. هنگام خرید نوشت افزار، کیف و روپوش مدرسه فرزندشان را نیز همراه خود ببرند. به او کمک کنند تا کتاب ها و دفترچه هایش را جلد کند. هم چنین، می توانند با خلاقیت و ابتکار خود، و البته فرزندشان، اتاق، میز و وسایل روی میز او را تزیین کنند. افزون بر این، لازم است بکوشند درباره ی جنبه ها و مزیت های ارزشمند دانش اندوزی و کسب مهارت با فرزندشان گفت و گو کنند و او را برای پذیرش موقعیت های جدید زندگی اش از پیش آماده سازند.
اگر پدر و مادر فرزندی دبستانی دارند، بهتر است پیش از آغاز مهر و بازگشایی مدرسه ها، چند بار مسیر خانه تا مدرسه را با هم پیاده طی کنند تا او کاملاً با محل و موقعیت مدرسه و چگونگی رفت و آمد به آن جا آشنا شود.
گفت و گو و صحبت درباره ی ماجراها و پیشامدهایی که در مدرسه رخ می دهد، هم یکی از راهکارهای ساده ی علاقه نشان دادن به کودک، یا نوجوان، است، و هم موجب آگاهی و آشنایی بهتر پدر و مادر از موقعیت فرزندشان در مدرسه می شود. افزون بر این، شایسته است پدر و مادرها در مورد تکلیف ها و کارهایی که فرزندشان باید در مدرسه انجام دهد، از او پرس و جو کنند و در صورت وم در نوشتن برنامه ای مناسب برای انجام تکلیف هایش به او کمک کنند. هم چنین، در مواردی که لازم می دانند نکته ای را به معلم او یادآور شوند، حتماً این کار را انجام دهند.
اگر پدر و مادری فرزندی کلاس اولی دارند:
- حتماً پیش از بازگشایی مدرسه ها، دو سه بار او را همراه خود به مدرسه اش ببرند و تمامی کلاس ها، اتاق ها و فضاهای مدرسه، به ویژه آبخوری ها و توالت ها، را به او نشان بدهند تا کودک کاملاً با محیط مدرسه آشنا شود.
- با لحنی ملایم و دوستانه فرزندشان را تشویق کنند از خواست های معلم اش پیروی کند و دستورهای او را انجام دهد. اما در همان حال، بکوشند از ترساندن بی مورد کودک از معلم، ناظم یا هم کلاسی هایش بپرهیزند.
- برنامه ی روزانه شان را به گونه ای تنظیم کنند که وقتی فرزندشان به خانه بر می گردد، حتماً یکی از آن ها، پدر یا مادر، در منزل باشند.
- روش های گوناگون دوست یابی را با فرزندشان تمرین کنند. برای نمونه، سلام کردن، لبخند زدن، دعوت به بازی و نقاشی کشیدن، تعارف کردن خوراکی، و مانند این ها را به او بیاموزند.
- تجربه های خود از مدرسه رفتن شان را با فرزندشان در میان بگذارند. بسیاری از کودکان وقتی در می یابند که پدر و مادرشان نیز، هم مانند آن ها، نگرانی ها و دل مشغولی هایی مشابه آن ها درباره ی مدرسه داشته اند، احساس آرامش می کنند.
- بکوشند فرزندشان را در چند روز نخست ماه مهر، هم صبح ها به مدرسه ببرند، و هم ظهرها دنبال او بروند. به یاد داشته باشند، اگر کودک در لحظه ی خداحافظی بی قراری کرد، و از رفتن به کلاس سرباز زد، دلگیر و ناراحت نشوند، چون این گونه واکنش ها از سوی پدر و مادر تاثیری ناخوشایند بر کودک می گذارد و او را ناراحت تر و بی تاب تر می کند. برخی پدر و مادرها برای کاستن از نگرانی و تشویش فرزندشان از راهکارهایی ساده و آسان استفاده می کنند. برای نمونه، داستانی کوتاه برایش تعریف می کنند، یا ترانه ای شاد برایش می خوانند، یا یکی از عروسک های کوچک مورد علاقه اش را درون کیفش می گذارند.
به یاد داشته باشید، روز اول مهر
- زودتر از خواب بیدار شوید.
- آرامش خودتان را حفظ کنید.
- صبحانه ای دلچسب برای خود و فرزندتان آماده کنید.
- در پوشیدن لباس و روپوش به فرزندتان کمک کنید.
- توشه ی نیم روز فرزندتان را درون کیفش بگذارید.
- اگر فرزندتان به دبستان می رود، خودتان او را به مدرسه برسانید.
- از هر گونه بحث و بگومگوی تند و ناخوشایند بپرهیزید.
- لحظه ی خداحافظی لبخند بزنید و به فرزندتان اعتماد به نفس بدهید.
درباره این سایت